Her ne kadar organometalik kimya'nın temelleri 1827 yılında atılmışsa da, bu konudaki araştırmalar 1950'lerde X-ışınları kırınımı metodunun bulunmasıyla birden hızlanmıştır.
Ferrosen bu yıllarda kendisine kimya literatüründe yer bulmuş sandüviçe benzer haliyle ilginç yapılı bir bileşiktir.
Ferrosen, siklopentadienin sodyum(veya potasyum hidroksit) metaliyle ,oluşan bu bileşiğin de d-metal halojenürleriyle tepkimesinden oluşur.
veya
Ferrosen termal olarak çok kararlı bir bileşiktir.Bu kararlılığı onun metal karbon bağını koparmadan, siklopentadienil grupları üzerinden birçok reaksiyon vermesini sağlar.Bunlardan bir tanesi ferrosenin asetillenmesidir.
Ferrosen-2
Sahip olduğu siklopentadienil halkaları sayesinde aromatik bir bileşiktir ayrıca kendisi. Fe(II) iyonlarından aldığı elektron desteği ile benzen halkasına göre elektronca daha zengindir ve bu da ona aromatik katılma tepkimelerine kolayca girmelerini sağlar.
Ferrosenler bulundukları günden itibaren korkunç bir şekilde arastırma saldırısına maruz kalmıstır. Fe(II)`nin yari dolu d orbitalleri sayesinde ferrosen bileşikleri genelde kırmızı ve turuncumsu bir renge sahiptir. Yıllardır renksiz veya açık sarı renkli maddelerle çalışmaktan bıkmıs biri olarak ferrosenlerle çalısmanin göz zevki açısından oldukça iyi bir seçim olduğu kanaatindeyim. Ayrıca bu renkliliği kolon kromatografisinde oldukça işe yaramakta, karışımın ayrıldığını bizzat gözlerinizle bir renk cümbüşü içerisinde görmenizi mümkün kılmaktadır.
Ferrosenlerin asimetrik sentezlerdeki yeri ve önemi, birçok ferrosen türevlerinin kiral katalizör olarak oldukça başarılı olmalarıdır.
Ferrosenin aynı siklopentadienil (cyp) halkası üzerine iki farklı grup bağlanması sonucu düzlem kiralitesi (planar chirality) dediğimiz bir kiralite ortaya çıkmaktadır. Bu da kiral katalizör sentezlerinde sıklıkla kullanılmaktadir.
Metalosenler
Ferrosen yapisindaki demiri bazi 3d-gecis metalleriyle yer degistirdigimizde de ayni yapiyi elde edebilmekteyiz ki bunlara genel olarak metalosenler denmektedir. Bunlardan mangan, krom, vanadyum ve kobalt benim bildiklerim. Yapi yine ayni sekilde iki siklopentadienil halkasinin gecis metalini aralarinda sikistirmasindan olusur. Malesef, ferrosenin aksine turevlerinin hepsi kararsizdir, hava ile okside olurlar. Ozellikle vanadyum turevinin havayla bulustugu sirada labda olmanizi tavsiye etmem.
Ferrosen benzeri bilesikler
Sandvic bilesikler olarak da bilinen bu bilesikler, ferrocendeki demir atomu yerine baska gecis metalleri koyarak elde edilebilir. Benim rastladigim türevleri, Rutenyum, Osmiyum ve Renyum. Osmiyum ve Rutenyum Demir ile, Renyum da Mangan ile ayni grupta bulunuyor. Ve maalesef bu nedenle renksizdir. Bu metaller demir kadar ucuz olmadiklari icin bu bilesiklerinin kullanim alanlari biraz daha kisitli katiliyor denebilir. Bazi ferrosen türevi katalizörlerin, osmiyum ya da rutenyum benzerleri daha iyi aktivite gösterebiliyor.
Sanirim Kaliyum ve Magnezyum metallerinin de ferrosen benzeri bilesikleri var ama kararliliklari konusunda herhangi bir bilgim yok.
Ferrosen bu yıllarda kendisine kimya literatüründe yer bulmuş sandüviçe benzer haliyle ilginç yapılı bir bileşiktir.
Ferrosen, siklopentadienin sodyum(veya potasyum hidroksit) metaliyle ,oluşan bu bileşiğin de d-metal halojenürleriyle tepkimesinden oluşur.
veya
Ferrosen termal olarak çok kararlı bir bileşiktir.Bu kararlılığı onun metal karbon bağını koparmadan, siklopentadienil grupları üzerinden birçok reaksiyon vermesini sağlar.Bunlardan bir tanesi ferrosenin asetillenmesidir.
Ferrosen-2
Sahip olduğu siklopentadienil halkaları sayesinde aromatik bir bileşiktir ayrıca kendisi. Fe(II) iyonlarından aldığı elektron desteği ile benzen halkasına göre elektronca daha zengindir ve bu da ona aromatik katılma tepkimelerine kolayca girmelerini sağlar.
Ferrosenler bulundukları günden itibaren korkunç bir şekilde arastırma saldırısına maruz kalmıstır. Fe(II)`nin yari dolu d orbitalleri sayesinde ferrosen bileşikleri genelde kırmızı ve turuncumsu bir renge sahiptir. Yıllardır renksiz veya açık sarı renkli maddelerle çalışmaktan bıkmıs biri olarak ferrosenlerle çalısmanin göz zevki açısından oldukça iyi bir seçim olduğu kanaatindeyim. Ayrıca bu renkliliği kolon kromatografisinde oldukça işe yaramakta, karışımın ayrıldığını bizzat gözlerinizle bir renk cümbüşü içerisinde görmenizi mümkün kılmaktadır.
Ferrosenlerin asimetrik sentezlerdeki yeri ve önemi, birçok ferrosen türevlerinin kiral katalizör olarak oldukça başarılı olmalarıdır.
Ferrosenin aynı siklopentadienil (cyp) halkası üzerine iki farklı grup bağlanması sonucu düzlem kiralitesi (planar chirality) dediğimiz bir kiralite ortaya çıkmaktadır. Bu da kiral katalizör sentezlerinde sıklıkla kullanılmaktadir.
Metalosenler
Ferrosen yapisindaki demiri bazi 3d-gecis metalleriyle yer degistirdigimizde de ayni yapiyi elde edebilmekteyiz ki bunlara genel olarak metalosenler denmektedir. Bunlardan mangan, krom, vanadyum ve kobalt benim bildiklerim. Yapi yine ayni sekilde iki siklopentadienil halkasinin gecis metalini aralarinda sikistirmasindan olusur. Malesef, ferrosenin aksine turevlerinin hepsi kararsizdir, hava ile okside olurlar. Ozellikle vanadyum turevinin havayla bulustugu sirada labda olmanizi tavsiye etmem.
Ferrosen benzeri bilesikler
Sandvic bilesikler olarak da bilinen bu bilesikler, ferrocendeki demir atomu yerine baska gecis metalleri koyarak elde edilebilir. Benim rastladigim türevleri, Rutenyum, Osmiyum ve Renyum. Osmiyum ve Rutenyum Demir ile, Renyum da Mangan ile ayni grupta bulunuyor. Ve maalesef bu nedenle renksizdir. Bu metaller demir kadar ucuz olmadiklari icin bu bilesiklerinin kullanim alanlari biraz daha kisitli katiliyor denebilir. Bazi ferrosen türevi katalizörlerin, osmiyum ya da rutenyum benzerleri daha iyi aktivite gösterebiliyor.
Sanirim Kaliyum ve Magnezyum metallerinin de ferrosen benzeri bilesikleri var ama kararliliklari konusunda herhangi bir bilgim yok.
