- Katılım
- 5 Ocak 2014
- Mesajlar
- 3,333
- Tepkime puanı
- 6
- Puanları
- 136
Basic Input Output System (Temel Giriş Çıkış Sistemi) kelimelerinin, baş harflerinin birleşmesinden meydana gelen BIOS, Bilgisayarın çalışması için gerekli olan en temel işletim sistemidir. Anakartın ve diğer donanımların uygun şekilde ve daha uyumlu yönetilmesini sağlar. Bilgisayarın donanımı hakkında tüm bilgiye sahip olup, donanımların birbirleri ile haberleşme işlemini sağlayan Bios, anakartın dengeli ve performanslı çalışması için adeta Bilgisayarın temelidir. Bu yönetim penceresine ulaşmak için, Bilgisayar açılırken, daha siyah ekran görünümünde iken Klavyenin Delete tuşuna basmanız gerekir. BIOS ekranı açıldığında Menüleri gezerek, istediğiniz ayarları değiştirebilirsiniz. Değişiklikleri yaptıktan sonra, etkin olabilmesi için, Save & Exit Setup satırına tıklayıp, açılan pencerede Y yazmanız gerekir. Ayarları yaparken seçeneklerinizde, Enabled : Etkinleştir Disabled: İptal Et anlamındadır.
Ancak unutulmamalıdır ki ne olduğunu tam olarak bilmeden, emin olmadığınız Değerleri girip, değişiklik yapmanız sonucunda sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Şimdi bu Menüleri sırasıyla inceleyelim. Bazı Menü özellikleri sizin BIOS ekranınızda olmayabilir veya farklı olabilir.
STANDART CMOS SETUP
Drive A / B: Bu seçenek disket sürücünüz içindir. PC lere iki tane disket sürücü takılabildiği için A ve B seçenekleri konmuştur. Bir tane disket sürücünüz varsa, bunlardan bir tanesini, mesela Drive A yı 1,44 MB 3.5 in olarak ayarlayabilirsiniz.
Video: Bu seçenek ekran kartınızın türünü belirler. Ekran Kartı türü VGA ise, VGA olmalıdır.
Halt On: Sistem açılırken BIOS un karşılaştığı her hangi bir hatada sistemin durdurulması belirlenir. All Errors i seçerseniz, BIOS un karşılaştığı her hatada sistem durur ve size hata mesajını belirtir. All, But Diskette i seçerseniz, Disket sürücü hataları haricinde, diğer hatalarda sistem açılışta durdurur. No Errors i seçerseniz, herhangi bir hatayı gözetmeksizin sistem açılışına devam eder. Hataları görebilmek için All Errors seçeneğinin seçilmesi tavsiye ediliyor.
BIOS FEATURES SETUP
Virus Warning / Boot Virus Detection: Harddisklerin Boot bölümüne bilgi yazılmaya çalışıldığında bir uyarı mesajı ile sizi uyarır. Fakat bu durum bazı sorunlara yol açabilir. Özellikle İşletim sistemi yüklenirken sorun çıkmaması için bu ayarın Disabled olması tavsiye ediliyor.
CPU Internal Cache: Bundan sonra takacağınız tüm İşlemciler Internal Cache, yani Level1 Cache olacağından, bu ayarın Enabled olması tavsiye edilebilir.
External Cache: Kullandığınız İşlemci eğer ikincil seviye tampon belleğe sahipse, bu ayarın da Enabled olması fayda getirebilir. Zaten günümüzde işlemciler ikincil seviye tampon belleğe sahip.
CPU Level2 Cache ECC Checking: İkinci seviye önbellek hata düzeltme özelliğini kapatıp, açmaya yarar. Bu ayarın da Enabled olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
Quick Power On Self Test: Bilgisayar açılırken, BIOS test ve analiz etmeye yarar. Bios la ilgili her hangi bir sorununuz yoksa, sistemin daha hızlı açılması için Disabled olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
First/Second / Third Boot Device: Sistem açılırken, ilk olarak hangi aygıttan açılacağını ayarlamak içindir. First Boot Device ayarını HDD moduna getirirseniz, Bilgisayarınız Harddisk den açılacaktır. Disketten başlatmak isterseniz Floppy, Cd-Rom dan başlatmak isterseniz CD-Rom u seçmelisiniz.
Boot Other Device: Bu ayarı Enabled olarak seçerseniz, BIOS belirlediğiniz birinci, ikinci ve üçüncü boot aygıtlar içinde, boot edilebilir bir aygıt bulamazsa, boot edilebilir bir aygıt bulmak için diğer aygıtlara bakar.
Swap Floppy Drive: Eğer sisteminizde iki tane Disket sürücü varsa, bu ayarı Enabled yapın. Ancak bir Disket sürücünüz varsa Disabled olarak seçin.
Boot Up Floppy Seek: Disket sürücünüzün 40 veya 80 izli olup olmadığı kontrol edilir. Bu seçeneği Disabled yaparsanız, sistem çalıştığı esnada arada sırada Disket sürücüyü kontrol edebilir. Fakat Enabled yaparsanız, sadece başlangıçta bu kontrol yapar. Dolayısıyla Enabled olarak seçilmelidir.
Boot Up Numlock Status: Bu ayar Enabled olarak seçildiğinde, açılışta otomatik olarak Num Lock’u açar. Enabled olarak seçilmesi öneriliyor.
Gate A20 Option: Bu ayar ile A20 kapısının nasıl işleneceği belirlenir. Normal seçeneği varsayılan değerdir.
Memory Hole At 15M-16M: İşlemcinin bazı Isa kartlarını adresleyebilmesi için belirli bir hafıza
alanını kullanıma kapatır. Bu ayarın Disabled konumuna getirilmesi tavsiye ediliyor.
Typematic Rate Setting: Bu ayar Enabled olarak seçilmişse, Typematic Rate, Basılı tutulan klavye tuşlarını sistemin algılama hızını belirler. Örneğin, 5 seçiliyse, bir tuşu basılı tuttuğunuzda saniyede 5 karakter
yazar. Typematic Delay, Bir klavye tuşu basılı tutulduğunda, ilk karakterin görüntülenmesi ile ikinci karakterin görüntülenmesi arasındaki gecikme süresini belirler. Bu ayar 250, 500, 750 ve 1000 milisaniye olarak seçilebilir.
Security Option: BIOS’a şifre koyulduğunda, güvenlik sorgulamasının nerede yapılacağını buradan seçebilirsiniz. Örneğin Setup ayarı seçildiğinde, BIOS’a şifre koysanız dahi, sistem normal bir şekilde açılacak, fakat BIOS Setup’a girdiğinizde şifre isteyecektir. Eğer System ayarını seçerseniz, şifre sorgulaması açılışta da yapılır.
APIC Mode: Gelişmiş programlanabilir kesme kontrolcüsü olan bu özellik daha fazla IRQ adreslenmesine imkan tanıyor. Ayrıca çoklu işlemci desteği de sunuyor. Enabled olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
MPS Version Control For OS: Çok işlemcili sistemler için geçerli olan bu özellik, NT çekirdekli ve Linux’da bu ayar 1.4 olmalıdır. Aksi halde 1.1 olmalıdır.
OS Select for DRAM > 64 MB: Eğer 64 MB’dan fazla belleğiniz varsa, bu ayarın Enabled olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
Video BIOS Shadow: Ekran Kartının BIOS bilgilerini RAM’a aktararak, bu bilgilere hızla ulaşımı sağlanır. Enabled olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
Sisteme takılan diğer ROM’a sahip kartların, ROM bilgilerini RAM’a aktarmak için kullanılan bir seçenektir. Bu işlemi yapabilmek için, kartların bulunduğu adresleri bilmek gerekir. Diğer yandan, her ROM’un belleğe aktarımı, 640K ile 1024K arasında bir bellek alanı tükettiğinden, bu ayarların hepsinin Disabled konumunda olması öneriliyor.
CHIPSET FEATURES
System BIOS / Video RAM Cacheable: Ekran kartının belleklerindeki bilgileri belleğe aktarılıp aktarılmayacağı belirlenmesi içindir. Enabled konumunda olması tavsiye ediliyor.
AGP(Graphics) Aperture Size: AGP grafik kartınca kullanılacak sistem belleğinin belirlenmesi içindir. Normal olarak, 64MB seçilidir. Fazla belleğiniz varsa 128 MB seçebilirsiniz.
AGP Mode: Ekran kartı hangi AGP modunda çalışıyorsa, o mod a getirmek gerekir. AGP 8X ekran
kartınız varsa, AGP 8X i şeçebilirsiniz.
AGP Driving Control: AGP çalışma ayarlarını kontrol etmek için kullanılan ayardır. Auto olarak seçmeniz tavsiye ediliyor.
CPU to PCI Write Buffer: PCI veri yoluna 4 dize değerine kadar bilgi, işlemci kullanılmadan yazılabilmesi için Enabled seçilmelidir. Fakat Disabled i seçerseniz, direkt yazma işlemi kullanılmaz ve PCI veri yolu bir mesaj verene kadar işlemci okuma işlemi tamamlanamaz. Bu ayarın Enabled olması tavsiye ediliyor.
Memory Parity / ECC Check: Belleklerinizin hata bulma ve düzeltme özelliği varsa, anakartınızın çip seti de ECC bellekleri destekliyorsa, bu ayarın Enabled konumuna getirilmesi tavsiye ediliyor.
In Order Queue Depth: CPU komutların işlemden önce kaç tanesinin komutun kuyruğuna alınacağının ayarlanması içindir. İki seçenek var. Bu ayarın 4 olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
INTEGRATED PERIPHERALS
OnChip IDE Channel 0 / 1: Birinci ile İkinci IDE portunu, etkin veya iptal edebilmeniz içindir. Enabled konumuna getirilmesi tavsiye ediliyor.
IDE Prefetch Mode: Bu modu destekleyen IDE aygıtların performans arışı içindir. Bu ayarın Enabled olması tavsiye ediliyor.
Primary / Secondary Master / Slave PIO: Aygıtların PIO modlarının belirlenmesi içindir. Auto konumuna getirilmesi tavsiye ediliyor.
Primary / Secondary Master / Slave UDMA: IDE aygıtların doğrudan bellek erişiminin kontrol edilebilmesi içindir. Bu ayarın da Auto konumuna getirilmesi tavsiye ediliyor.
Init Display First: Sisteme güç verildikten sonra hangi görüntü aygıtının, ilk olarak kontrol edileceğini belirlemek içindir. Eğer AGP ekran kartı kullanıyorsanız AGP yi, PCI ekran kartı kullanıyorsanız, PCI Slot seçmelisiniz.
OnBoard PCI Audio / Modem: Anakartınız ile beraber Ses ve Modem varsa, bu ayar ile onları etkinleştirebilir ve iptal edebilirsiniz.
Onboard FDC Controller: Disket Sürücü kontrolünün etkin veya iptal etmek için kullanılan ayardır. Disket sürücünüz varsa Enabled konumunda olmalıdır.
Onboard Serial Port 1 / 2: Seri Portlar için IRQ değerinin ve bellek adresinin atanması içindir. 1 nci seri Port için varsayılan ayar 3F8/IRQ4, 2. seri Port için 2F8/IRQ3’dür.
On Chip USB: Eğer USB aygıt kullanıyorsanız, bu ayarın Enabled olması gereklidir.
USB ***board Support: Eğer USB Klavye kullanıyorsanız, bu ayarın Enabled olması gereklidir.
POWER ON Function: Bilgisayarın nasıl açılacağını belirlemek içindir. Eğer Klavye ile bilgisayarınızı açmak istiyorsanız, klavyenin hangi tuşları ile bilgisayarı açmak istediğinizi buradan seçebilirsiniz.
UART Mode Select: Infrared portu destekleyen anakartlar da yapılan bir ayardır. Kızılötesi aygıtların özelliklerine göre bu ayar IrDA veya ASKIR konumuna getirilmelidir. Eğer Infrared aygıt kullanılmıyorsanız, Normal olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
UART2 Duplex Mode: UART Modu olarak IrDA veya ASKIR seçilirse bu ayar aktif hale gelir. O zaman full-duplex veya half-duplex transfer modunu seçebilirsiniz.
Onboard Parallel Port: Paralel portun çalışma adresini belirlemek içindir. Varsayılan ayar 378H/IRQ7’dir.
Parallel Port Mode: Paralel portun çalışma modunu belirlemek içindir. EPP maksimum hızda çift yönlü çalışma hızıdır. ECP , paralel portun iki yönde maksimum transfer hızından da hızlı çalışmasını sağlar. ECP+EPP , normal hızda iki yönlü çalışmasını sağlar. SPP ise Standart Paralel Port anlamına gelir. Bağladığınız paralel aygıt, yüksek performans istiyorsa aygıtın türüne göre EPP veya ECP seçmek gerekir. ECP Modu doğrudan bellek erişimine ihtiyaç duyduğu için, EPP modunu seçtiğinizde, bir DMA adresinin atanması istenir. Fakat BIOS’un kendi önerdiği ayarda kalmasında da bir sakınca yoktur.
PWRON After PWR Fail: Bilgisayar açıkken elektrik kesildiğinde, bilgisayarın izleyeceği yol içindir. Bu ayarı Enabled yaparsanız, bilgisayar çalışırken elektrik kesilir ve tekrar geldiğinde bilgisayar otomatik olarak açılır. Bu ayarın Disabled olması tavsiye ediliyor.
POWER MANAGEMENT SETUP
Power Management: Güç yönetim özelliklerini yönetmeniz içindir. Max Saving modunda, sistem bir süre aktivitesiz kalırsa, güç koruma moduna geçirir. Min Saving ayarında ise, yine güç koruma moduna
geçirir, fakat güç koruma moduna kadar gereken aktivitesiz kalma süresi daha fazladır. User Define modu, güç koruma ayarlarını kendiniz seçebilmeniz içindir. Bu ayar normal olarak User Define modunda geliyor ve HDD Power Down Doze Mode Suspend Mode ayarlar ile, sistemin askıya alınması için gerekli olan zaman aşım miktarını belirleyebilirsiniz.
ACPI Suspend Type: Sistemin nasıl askıya alınacağını belirlemek içindir. Eğer anakartınız STR özelliğini destekliyorsa, STR modunu seçmeniz gerekir. Ancak, STR özelliğinin çalışabilmesi için, sisteminizde kullandığınız diğer aygıtların da STR’yi desteklemesi gerekir. Aksi takdirde sorunlar yaşayabilirsiniz.
PM Control By APM: Güç yönetiminin, yönetilme seçeneğidir. Eğer Enabled seçerseniz, güç yönetimi Windows tarafından yönetilir.
Video OFF Option: Ekran görüntüsünün ne zaman devreden çıkarılacağını belirlemek içindir. Suspend > Off seçeneği, sistemi askıya alınca devreye girer. Always > On seçeneği, Windows’tan belirlediğiniz bir sürede aktivite olmazsa, ekran görüntüsünün kapanmasını sağlar.
Video Off Method: Video Off yöntemini belirlemek içindir. Ekran kartınız DPMS özelliğini destekliyorsa, DPMS seçeneklerinden birisi seçilebilir. Blank Screen seçeneği, güç koruması veya Energy Star desteği olmayan monitörlerde sadece ekranı karartır. V/H SYNC+Blank seçeneği ekranı karartıp, yatay ve di*** taramayı da kapatır.
MODEM Use IRQ: Sistem askıya alınmışken, gelen çağrılar ile sistemi tekrar normal moduna geçmesini isterseniz, buradan hangi IRQ’nun kullanılacağını seçebilirsiniz. Varsayılan olarak seçilen IRQ numarası ise 3 ’dür.
Soft - Off by PWRBTN: Güç düğmesini kapatırken sistemin davranışını belirlemek içindir. Instant-Off seçilirse, güç düğmesine bastığınızz anda Bilgisayar kapanır. Fakat, Delay 4 sec. ayarı seçilirse, sistemi kapatmak için güç düğmesine 4 saniye süre ile basılı tutmanız gerekir.
Wake UP Events: Bilgisayarın açılma veya askıdayken, hangi durumlarda normal moda geçileceğini belirlemek içindir. Örneğin LPT&COM portunda bir aktivite olduğunda, sistemin askı durumundan, normal moda geçmesini sağlayabilirsiniz. Veya, Wake ON LAN, Wake On Modem Ring gibi, ek donanımlar ile sistemin açılması için gereken özellikler buradan yönetilebilir. Automatic Power Up seçeneği ile, belirlediğiniz saatlerde veya tarihlerde Bilgisayarın otomatik açılması ayarlanabilir.
PNP / PCI CONFIGURATION
PNP OS Installed: İşletim sisteminin PnP (Tak ve Çalıştır) destekli bir işletim sistemi kullanıp, kullanmadığını belirlemek içindir. Windows işletim sistemi kullanıyorsanız, bu ayar Yes konumunda olmalıdır. Eğer PnP desteksiz işletim sistemi kullanıyorsanız No konumu seçilmelidir.
Reset Configuration Data: PnP bilgilerin seçimi içindir. Eğer Enabled seçip, sistemi yeniden
başlatırsanız, BIOS Setup da bulunan PnP bilgileri bellekten temizlenir. Bu ayarın Disabled olması tavsiye edilir.
Resources Controlled By: PnP aygıtlar için gereken DMA ve IRQ ayarları içindir. Auto seçilirse, takılan PnP aygıtlar için gereken DMA ve IRQ ayarları otomatik olarak atanır. Bu ayarın Auto olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
PCI/VGA Palette Snoop: Standart olmayan Vga veya Add - On kartlar, renkleri bozuk gösteriliyorsa, bu ayarın Enabled konumuna getirilmesi öneriliyor. Aksi halde bu ayar Disabled olması tavsiye ediliyor.
Assign IRQ for VGA: VGA için IRQ atanması içindir. Bu ayarın Enabled olması gerekir.
Assign IRQ for USB: Eğer USB aygıt kullanıyorsanız bu ayarın da Enabled olması gerekir.
PC HEALTH STATUS / HARDWARE MONITOR
Fanların dönüş hızı, işlemcinin sıcaklığı, işlemci voltajı gibi Bilgisayarın durumunu görüp, ayarlayabileceğiniz bölümdür. Mesela Anakart, belli bir sıcaklığa geldiğinde, sistemi kapatması için ayarlayabilirsiniz veya sıcaklık limitleri aşıldığında uyarı vermesini sağlayabilirsiniz.
LOAD FAIL SAFE DEFAULTS
Donanımlarınızın stabil çalışması için gereken minimal ayarları yükler. Eğer sisteminizde bir sorun varsa, bu ayarları yüklemeyi deneyin. Ancak güvenli ayarlar değildir, başa çıkılamayan sorunlarda yardımcı olması için kullanılır. Bunun için;
LOAD FAIL SAFE DEFAULTS ’un üzerine gelip, Enter tuşuna basın. Açılan pencerede Y tuşuna basarsanız, güvenli ayarlar yüklenir.
LOAD OPTIMIZED DEFAULTS
Genellikle sorun çıkartmayacak ayarlar yüklenir. Bios un kendi fabrika ayarlarıdır. Hangi değişiklikleri yaptığınızı unutursanız LOAD OPTIMIZED DEFAULTS'u tekrar yükleyerek baştan ayar yapmanız içindir.
SET SUPERVISOR & USER PASSWORD
Şifre koymak içindir. Eğer Supervisor şifresi koyarsanız, başkaları BIOS’a girip her hangi bir ayarı değiştiremez. User Password ise, sisteme şifre koyar.
SAVE AND EXIT SETUP
Ayarları değiştirdikten sonra, kayıt edip çıkmak içindir.
EXIT WHITOUT SAVING
Değiştirilen ayarları, kayıt etmeden çıkmak içindir.
BIOS HATA MESAJLARI
Bilgisayarınızı açtığınızda, daha Dos ekranındayken bazı hata mesajları alıyorsanız, aşağıdaki bilgiler hatayı tespit konusunda faydalı olabilir.
CMOS Battery has failed: CMOS pili zayıflamış. (Pil in değişmesi gerekir.)
CMOS checksum error: CMOS'un bozuk. (CMOS pili bozuk veya zayıf olabilir.)
Disk boot failure, insert system disk and press enter: Sistem boot edemiyor. (HDD bağlantısında sorun olabilir, Harddisk partition ları tanımlanmamış olabilir, biostan HDD tanımlanmamış olabilir, HDD bozuk olabilir, veya HDDnizin system dosyaları silinmiş olabilir.)
***board error: Sisteme bağlı bir klavye yok. (Klavyenin kablosu hatalı takılmış olabilir, klavye bozuk olabilir, veya klavye girişinde sorun olabilir.)
Primary Slave Failed: Hatalı HDD tanıtımı. (Harddisk Primary veya Slave ayarları yanlış olabilir.)
Floppy Disk Failed: Disket sürücünüze erişilemiyor. (Kablolarının düzgün takılıp takılmadığından emin olun. Kablolarda sorun yoksa sürücünüzde sorun olabilir.)
Cache memmory bad, or not enabled cache !: Cache bellek arızalı. (Cache belleğiniz bozuk veya anakart ile uyumsuz olabilir.)
DMA Error: Doğrudan Erişimli Bellek devrelerinde sorun var. (Anakart arızalı olabilir.)
BIOS HATA SİNYALLERİ
Bilgisayar açıldığında bip sinyal sesleri geliyorsa, bu sesler sayesinde hatanın nerede olduğunu anlayabilirsiniz. Bios türlerine göre hata sinyalleri şunlardır.
AWARD BIOS lar için;
1 uzun: Bellek Problemi. (Bellek modüllerinin yerine oturup oturmadığını kontrol etmek, bellek modüllerinifarklı bir yuvaya takmak, belleği değiştirmek çözüm olabilir.)
1 uzun 2 kısa: Görüntü hatası. (BIOS ekran kartına ulaşamıyor olabilir. Ekran Kartının yerine oturup oturmadığını kontrol etmek gerekebilir. Ayrıca Ekran Kartı, Ekran Kartı belleği hatası veya anakart ile ilgili bir problem de olabilir.)
1 uzun 3 kısa: Yukarıdaki ile aynıdır.
Sürekli Bip sesi: Bellek veya görüntü hatası. (İşlemci ısısının yükselmesi de olabilir. Ayrıca Diğer donanımları dakontrol etmek gerekir.)
AMI BIOS lar için;
1 Bip: Bellek tazeleme hatası
2 Bip: Bellek parite devre hatası
3 Bip: 64"base" RAM hatası
4 Bip: Sistem Saati hatası
5 Bip: İşlemci hatası
6 Bip: Klavye Denetçisi hatası
7 Bip: İşlemci veya anakart hatası
8 Bip: Görüntü kartı belleği hatası
9 Bip: BIOS yongası hatası
10 Bip: CMOS Hatası
11 Bip: Önbellek Hatası
Ancak unutulmamalıdır ki ne olduğunu tam olarak bilmeden, emin olmadığınız Değerleri girip, değişiklik yapmanız sonucunda sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Şimdi bu Menüleri sırasıyla inceleyelim. Bazı Menü özellikleri sizin BIOS ekranınızda olmayabilir veya farklı olabilir.
STANDART CMOS SETUP
Drive A / B: Bu seçenek disket sürücünüz içindir. PC lere iki tane disket sürücü takılabildiği için A ve B seçenekleri konmuştur. Bir tane disket sürücünüz varsa, bunlardan bir tanesini, mesela Drive A yı 1,44 MB 3.5 in olarak ayarlayabilirsiniz.
Video: Bu seçenek ekran kartınızın türünü belirler. Ekran Kartı türü VGA ise, VGA olmalıdır.
Halt On: Sistem açılırken BIOS un karşılaştığı her hangi bir hatada sistemin durdurulması belirlenir. All Errors i seçerseniz, BIOS un karşılaştığı her hatada sistem durur ve size hata mesajını belirtir. All, But Diskette i seçerseniz, Disket sürücü hataları haricinde, diğer hatalarda sistem açılışta durdurur. No Errors i seçerseniz, herhangi bir hatayı gözetmeksizin sistem açılışına devam eder. Hataları görebilmek için All Errors seçeneğinin seçilmesi tavsiye ediliyor.
BIOS FEATURES SETUP
Virus Warning / Boot Virus Detection: Harddisklerin Boot bölümüne bilgi yazılmaya çalışıldığında bir uyarı mesajı ile sizi uyarır. Fakat bu durum bazı sorunlara yol açabilir. Özellikle İşletim sistemi yüklenirken sorun çıkmaması için bu ayarın Disabled olması tavsiye ediliyor.
CPU Internal Cache: Bundan sonra takacağınız tüm İşlemciler Internal Cache, yani Level1 Cache olacağından, bu ayarın Enabled olması tavsiye edilebilir.
External Cache: Kullandığınız İşlemci eğer ikincil seviye tampon belleğe sahipse, bu ayarın da Enabled olması fayda getirebilir. Zaten günümüzde işlemciler ikincil seviye tampon belleğe sahip.
CPU Level2 Cache ECC Checking: İkinci seviye önbellek hata düzeltme özelliğini kapatıp, açmaya yarar. Bu ayarın da Enabled olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
Quick Power On Self Test: Bilgisayar açılırken, BIOS test ve analiz etmeye yarar. Bios la ilgili her hangi bir sorununuz yoksa, sistemin daha hızlı açılması için Disabled olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
First/Second / Third Boot Device: Sistem açılırken, ilk olarak hangi aygıttan açılacağını ayarlamak içindir. First Boot Device ayarını HDD moduna getirirseniz, Bilgisayarınız Harddisk den açılacaktır. Disketten başlatmak isterseniz Floppy, Cd-Rom dan başlatmak isterseniz CD-Rom u seçmelisiniz.
Boot Other Device: Bu ayarı Enabled olarak seçerseniz, BIOS belirlediğiniz birinci, ikinci ve üçüncü boot aygıtlar içinde, boot edilebilir bir aygıt bulamazsa, boot edilebilir bir aygıt bulmak için diğer aygıtlara bakar.
Swap Floppy Drive: Eğer sisteminizde iki tane Disket sürücü varsa, bu ayarı Enabled yapın. Ancak bir Disket sürücünüz varsa Disabled olarak seçin.
Boot Up Floppy Seek: Disket sürücünüzün 40 veya 80 izli olup olmadığı kontrol edilir. Bu seçeneği Disabled yaparsanız, sistem çalıştığı esnada arada sırada Disket sürücüyü kontrol edebilir. Fakat Enabled yaparsanız, sadece başlangıçta bu kontrol yapar. Dolayısıyla Enabled olarak seçilmelidir.
Boot Up Numlock Status: Bu ayar Enabled olarak seçildiğinde, açılışta otomatik olarak Num Lock’u açar. Enabled olarak seçilmesi öneriliyor.
Gate A20 Option: Bu ayar ile A20 kapısının nasıl işleneceği belirlenir. Normal seçeneği varsayılan değerdir.
Memory Hole At 15M-16M: İşlemcinin bazı Isa kartlarını adresleyebilmesi için belirli bir hafıza
alanını kullanıma kapatır. Bu ayarın Disabled konumuna getirilmesi tavsiye ediliyor.
Typematic Rate Setting: Bu ayar Enabled olarak seçilmişse, Typematic Rate, Basılı tutulan klavye tuşlarını sistemin algılama hızını belirler. Örneğin, 5 seçiliyse, bir tuşu basılı tuttuğunuzda saniyede 5 karakter
yazar. Typematic Delay, Bir klavye tuşu basılı tutulduğunda, ilk karakterin görüntülenmesi ile ikinci karakterin görüntülenmesi arasındaki gecikme süresini belirler. Bu ayar 250, 500, 750 ve 1000 milisaniye olarak seçilebilir.
Security Option: BIOS’a şifre koyulduğunda, güvenlik sorgulamasının nerede yapılacağını buradan seçebilirsiniz. Örneğin Setup ayarı seçildiğinde, BIOS’a şifre koysanız dahi, sistem normal bir şekilde açılacak, fakat BIOS Setup’a girdiğinizde şifre isteyecektir. Eğer System ayarını seçerseniz, şifre sorgulaması açılışta da yapılır.
APIC Mode: Gelişmiş programlanabilir kesme kontrolcüsü olan bu özellik daha fazla IRQ adreslenmesine imkan tanıyor. Ayrıca çoklu işlemci desteği de sunuyor. Enabled olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
MPS Version Control For OS: Çok işlemcili sistemler için geçerli olan bu özellik, NT çekirdekli ve Linux’da bu ayar 1.4 olmalıdır. Aksi halde 1.1 olmalıdır.
OS Select for DRAM > 64 MB: Eğer 64 MB’dan fazla belleğiniz varsa, bu ayarın Enabled olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
Video BIOS Shadow: Ekran Kartının BIOS bilgilerini RAM’a aktararak, bu bilgilere hızla ulaşımı sağlanır. Enabled olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
Sisteme takılan diğer ROM’a sahip kartların, ROM bilgilerini RAM’a aktarmak için kullanılan bir seçenektir. Bu işlemi yapabilmek için, kartların bulunduğu adresleri bilmek gerekir. Diğer yandan, her ROM’un belleğe aktarımı, 640K ile 1024K arasında bir bellek alanı tükettiğinden, bu ayarların hepsinin Disabled konumunda olması öneriliyor.
CHIPSET FEATURES
System BIOS / Video RAM Cacheable: Ekran kartının belleklerindeki bilgileri belleğe aktarılıp aktarılmayacağı belirlenmesi içindir. Enabled konumunda olması tavsiye ediliyor.
AGP(Graphics) Aperture Size: AGP grafik kartınca kullanılacak sistem belleğinin belirlenmesi içindir. Normal olarak, 64MB seçilidir. Fazla belleğiniz varsa 128 MB seçebilirsiniz.
AGP Mode: Ekran kartı hangi AGP modunda çalışıyorsa, o mod a getirmek gerekir. AGP 8X ekran
kartınız varsa, AGP 8X i şeçebilirsiniz.
AGP Driving Control: AGP çalışma ayarlarını kontrol etmek için kullanılan ayardır. Auto olarak seçmeniz tavsiye ediliyor.
CPU to PCI Write Buffer: PCI veri yoluna 4 dize değerine kadar bilgi, işlemci kullanılmadan yazılabilmesi için Enabled seçilmelidir. Fakat Disabled i seçerseniz, direkt yazma işlemi kullanılmaz ve PCI veri yolu bir mesaj verene kadar işlemci okuma işlemi tamamlanamaz. Bu ayarın Enabled olması tavsiye ediliyor.
Memory Parity / ECC Check: Belleklerinizin hata bulma ve düzeltme özelliği varsa, anakartınızın çip seti de ECC bellekleri destekliyorsa, bu ayarın Enabled konumuna getirilmesi tavsiye ediliyor.
In Order Queue Depth: CPU komutların işlemden önce kaç tanesinin komutun kuyruğuna alınacağının ayarlanması içindir. İki seçenek var. Bu ayarın 4 olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
INTEGRATED PERIPHERALS
OnChip IDE Channel 0 / 1: Birinci ile İkinci IDE portunu, etkin veya iptal edebilmeniz içindir. Enabled konumuna getirilmesi tavsiye ediliyor.
IDE Prefetch Mode: Bu modu destekleyen IDE aygıtların performans arışı içindir. Bu ayarın Enabled olması tavsiye ediliyor.
Primary / Secondary Master / Slave PIO: Aygıtların PIO modlarının belirlenmesi içindir. Auto konumuna getirilmesi tavsiye ediliyor.
Primary / Secondary Master / Slave UDMA: IDE aygıtların doğrudan bellek erişiminin kontrol edilebilmesi içindir. Bu ayarın da Auto konumuna getirilmesi tavsiye ediliyor.
Init Display First: Sisteme güç verildikten sonra hangi görüntü aygıtının, ilk olarak kontrol edileceğini belirlemek içindir. Eğer AGP ekran kartı kullanıyorsanız AGP yi, PCI ekran kartı kullanıyorsanız, PCI Slot seçmelisiniz.
OnBoard PCI Audio / Modem: Anakartınız ile beraber Ses ve Modem varsa, bu ayar ile onları etkinleştirebilir ve iptal edebilirsiniz.
Onboard FDC Controller: Disket Sürücü kontrolünün etkin veya iptal etmek için kullanılan ayardır. Disket sürücünüz varsa Enabled konumunda olmalıdır.
Onboard Serial Port 1 / 2: Seri Portlar için IRQ değerinin ve bellek adresinin atanması içindir. 1 nci seri Port için varsayılan ayar 3F8/IRQ4, 2. seri Port için 2F8/IRQ3’dür.
On Chip USB: Eğer USB aygıt kullanıyorsanız, bu ayarın Enabled olması gereklidir.
USB ***board Support: Eğer USB Klavye kullanıyorsanız, bu ayarın Enabled olması gereklidir.
POWER ON Function: Bilgisayarın nasıl açılacağını belirlemek içindir. Eğer Klavye ile bilgisayarınızı açmak istiyorsanız, klavyenin hangi tuşları ile bilgisayarı açmak istediğinizi buradan seçebilirsiniz.
UART Mode Select: Infrared portu destekleyen anakartlar da yapılan bir ayardır. Kızılötesi aygıtların özelliklerine göre bu ayar IrDA veya ASKIR konumuna getirilmelidir. Eğer Infrared aygıt kullanılmıyorsanız, Normal olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
UART2 Duplex Mode: UART Modu olarak IrDA veya ASKIR seçilirse bu ayar aktif hale gelir. O zaman full-duplex veya half-duplex transfer modunu seçebilirsiniz.
Onboard Parallel Port: Paralel portun çalışma adresini belirlemek içindir. Varsayılan ayar 378H/IRQ7’dir.
Parallel Port Mode: Paralel portun çalışma modunu belirlemek içindir. EPP maksimum hızda çift yönlü çalışma hızıdır. ECP , paralel portun iki yönde maksimum transfer hızından da hızlı çalışmasını sağlar. ECP+EPP , normal hızda iki yönlü çalışmasını sağlar. SPP ise Standart Paralel Port anlamına gelir. Bağladığınız paralel aygıt, yüksek performans istiyorsa aygıtın türüne göre EPP veya ECP seçmek gerekir. ECP Modu doğrudan bellek erişimine ihtiyaç duyduğu için, EPP modunu seçtiğinizde, bir DMA adresinin atanması istenir. Fakat BIOS’un kendi önerdiği ayarda kalmasında da bir sakınca yoktur.
PWRON After PWR Fail: Bilgisayar açıkken elektrik kesildiğinde, bilgisayarın izleyeceği yol içindir. Bu ayarı Enabled yaparsanız, bilgisayar çalışırken elektrik kesilir ve tekrar geldiğinde bilgisayar otomatik olarak açılır. Bu ayarın Disabled olması tavsiye ediliyor.
POWER MANAGEMENT SETUP
Power Management: Güç yönetim özelliklerini yönetmeniz içindir. Max Saving modunda, sistem bir süre aktivitesiz kalırsa, güç koruma moduna geçirir. Min Saving ayarında ise, yine güç koruma moduna
geçirir, fakat güç koruma moduna kadar gereken aktivitesiz kalma süresi daha fazladır. User Define modu, güç koruma ayarlarını kendiniz seçebilmeniz içindir. Bu ayar normal olarak User Define modunda geliyor ve HDD Power Down Doze Mode Suspend Mode ayarlar ile, sistemin askıya alınması için gerekli olan zaman aşım miktarını belirleyebilirsiniz.
ACPI Suspend Type: Sistemin nasıl askıya alınacağını belirlemek içindir. Eğer anakartınız STR özelliğini destekliyorsa, STR modunu seçmeniz gerekir. Ancak, STR özelliğinin çalışabilmesi için, sisteminizde kullandığınız diğer aygıtların da STR’yi desteklemesi gerekir. Aksi takdirde sorunlar yaşayabilirsiniz.
PM Control By APM: Güç yönetiminin, yönetilme seçeneğidir. Eğer Enabled seçerseniz, güç yönetimi Windows tarafından yönetilir.
Video OFF Option: Ekran görüntüsünün ne zaman devreden çıkarılacağını belirlemek içindir. Suspend > Off seçeneği, sistemi askıya alınca devreye girer. Always > On seçeneği, Windows’tan belirlediğiniz bir sürede aktivite olmazsa, ekran görüntüsünün kapanmasını sağlar.
Video Off Method: Video Off yöntemini belirlemek içindir. Ekran kartınız DPMS özelliğini destekliyorsa, DPMS seçeneklerinden birisi seçilebilir. Blank Screen seçeneği, güç koruması veya Energy Star desteği olmayan monitörlerde sadece ekranı karartır. V/H SYNC+Blank seçeneği ekranı karartıp, yatay ve di*** taramayı da kapatır.
MODEM Use IRQ: Sistem askıya alınmışken, gelen çağrılar ile sistemi tekrar normal moduna geçmesini isterseniz, buradan hangi IRQ’nun kullanılacağını seçebilirsiniz. Varsayılan olarak seçilen IRQ numarası ise 3 ’dür.
Soft - Off by PWRBTN: Güç düğmesini kapatırken sistemin davranışını belirlemek içindir. Instant-Off seçilirse, güç düğmesine bastığınızz anda Bilgisayar kapanır. Fakat, Delay 4 sec. ayarı seçilirse, sistemi kapatmak için güç düğmesine 4 saniye süre ile basılı tutmanız gerekir.
Wake UP Events: Bilgisayarın açılma veya askıdayken, hangi durumlarda normal moda geçileceğini belirlemek içindir. Örneğin LPT&COM portunda bir aktivite olduğunda, sistemin askı durumundan, normal moda geçmesini sağlayabilirsiniz. Veya, Wake ON LAN, Wake On Modem Ring gibi, ek donanımlar ile sistemin açılması için gereken özellikler buradan yönetilebilir. Automatic Power Up seçeneği ile, belirlediğiniz saatlerde veya tarihlerde Bilgisayarın otomatik açılması ayarlanabilir.
PNP / PCI CONFIGURATION
PNP OS Installed: İşletim sisteminin PnP (Tak ve Çalıştır) destekli bir işletim sistemi kullanıp, kullanmadığını belirlemek içindir. Windows işletim sistemi kullanıyorsanız, bu ayar Yes konumunda olmalıdır. Eğer PnP desteksiz işletim sistemi kullanıyorsanız No konumu seçilmelidir.
Reset Configuration Data: PnP bilgilerin seçimi içindir. Eğer Enabled seçip, sistemi yeniden
başlatırsanız, BIOS Setup da bulunan PnP bilgileri bellekten temizlenir. Bu ayarın Disabled olması tavsiye edilir.
Resources Controlled By: PnP aygıtlar için gereken DMA ve IRQ ayarları içindir. Auto seçilirse, takılan PnP aygıtlar için gereken DMA ve IRQ ayarları otomatik olarak atanır. Bu ayarın Auto olarak seçilmesi tavsiye ediliyor.
PCI/VGA Palette Snoop: Standart olmayan Vga veya Add - On kartlar, renkleri bozuk gösteriliyorsa, bu ayarın Enabled konumuna getirilmesi öneriliyor. Aksi halde bu ayar Disabled olması tavsiye ediliyor.
Assign IRQ for VGA: VGA için IRQ atanması içindir. Bu ayarın Enabled olması gerekir.
Assign IRQ for USB: Eğer USB aygıt kullanıyorsanız bu ayarın da Enabled olması gerekir.
PC HEALTH STATUS / HARDWARE MONITOR
Fanların dönüş hızı, işlemcinin sıcaklığı, işlemci voltajı gibi Bilgisayarın durumunu görüp, ayarlayabileceğiniz bölümdür. Mesela Anakart, belli bir sıcaklığa geldiğinde, sistemi kapatması için ayarlayabilirsiniz veya sıcaklık limitleri aşıldığında uyarı vermesini sağlayabilirsiniz.
LOAD FAIL SAFE DEFAULTS
Donanımlarınızın stabil çalışması için gereken minimal ayarları yükler. Eğer sisteminizde bir sorun varsa, bu ayarları yüklemeyi deneyin. Ancak güvenli ayarlar değildir, başa çıkılamayan sorunlarda yardımcı olması için kullanılır. Bunun için;
LOAD FAIL SAFE DEFAULTS ’un üzerine gelip, Enter tuşuna basın. Açılan pencerede Y tuşuna basarsanız, güvenli ayarlar yüklenir.
LOAD OPTIMIZED DEFAULTS
Genellikle sorun çıkartmayacak ayarlar yüklenir. Bios un kendi fabrika ayarlarıdır. Hangi değişiklikleri yaptığınızı unutursanız LOAD OPTIMIZED DEFAULTS'u tekrar yükleyerek baştan ayar yapmanız içindir.
SET SUPERVISOR & USER PASSWORD
Şifre koymak içindir. Eğer Supervisor şifresi koyarsanız, başkaları BIOS’a girip her hangi bir ayarı değiştiremez. User Password ise, sisteme şifre koyar.
SAVE AND EXIT SETUP
Ayarları değiştirdikten sonra, kayıt edip çıkmak içindir.
EXIT WHITOUT SAVING
Değiştirilen ayarları, kayıt etmeden çıkmak içindir.
BIOS HATA MESAJLARI
Bilgisayarınızı açtığınızda, daha Dos ekranındayken bazı hata mesajları alıyorsanız, aşağıdaki bilgiler hatayı tespit konusunda faydalı olabilir.
CMOS Battery has failed: CMOS pili zayıflamış. (Pil in değişmesi gerekir.)
CMOS checksum error: CMOS'un bozuk. (CMOS pili bozuk veya zayıf olabilir.)
Disk boot failure, insert system disk and press enter: Sistem boot edemiyor. (HDD bağlantısında sorun olabilir, Harddisk partition ları tanımlanmamış olabilir, biostan HDD tanımlanmamış olabilir, HDD bozuk olabilir, veya HDDnizin system dosyaları silinmiş olabilir.)
***board error: Sisteme bağlı bir klavye yok. (Klavyenin kablosu hatalı takılmış olabilir, klavye bozuk olabilir, veya klavye girişinde sorun olabilir.)
Primary Slave Failed: Hatalı HDD tanıtımı. (Harddisk Primary veya Slave ayarları yanlış olabilir.)
Floppy Disk Failed: Disket sürücünüze erişilemiyor. (Kablolarının düzgün takılıp takılmadığından emin olun. Kablolarda sorun yoksa sürücünüzde sorun olabilir.)
Cache memmory bad, or not enabled cache !: Cache bellek arızalı. (Cache belleğiniz bozuk veya anakart ile uyumsuz olabilir.)
DMA Error: Doğrudan Erişimli Bellek devrelerinde sorun var. (Anakart arızalı olabilir.)
BIOS HATA SİNYALLERİ
Bilgisayar açıldığında bip sinyal sesleri geliyorsa, bu sesler sayesinde hatanın nerede olduğunu anlayabilirsiniz. Bios türlerine göre hata sinyalleri şunlardır.
AWARD BIOS lar için;
1 uzun: Bellek Problemi. (Bellek modüllerinin yerine oturup oturmadığını kontrol etmek, bellek modüllerinifarklı bir yuvaya takmak, belleği değiştirmek çözüm olabilir.)
1 uzun 2 kısa: Görüntü hatası. (BIOS ekran kartına ulaşamıyor olabilir. Ekran Kartının yerine oturup oturmadığını kontrol etmek gerekebilir. Ayrıca Ekran Kartı, Ekran Kartı belleği hatası veya anakart ile ilgili bir problem de olabilir.)
1 uzun 3 kısa: Yukarıdaki ile aynıdır.
Sürekli Bip sesi: Bellek veya görüntü hatası. (İşlemci ısısının yükselmesi de olabilir. Ayrıca Diğer donanımları dakontrol etmek gerekir.)
AMI BIOS lar için;
1 Bip: Bellek tazeleme hatası
2 Bip: Bellek parite devre hatası
3 Bip: 64"base" RAM hatası
4 Bip: Sistem Saati hatası
5 Bip: İşlemci hatası
6 Bip: Klavye Denetçisi hatası
7 Bip: İşlemci veya anakart hatası
8 Bip: Görüntü kartı belleği hatası
9 Bip: BIOS yongası hatası
10 Bip: CMOS Hatası
11 Bip: Önbellek Hatası
