Hızlı Konu Açma

Hızlı Konu Açmak için tıklayınız.

Son Mesajlar

Konulardaki Son Mesajlar

Reklam

Forumda Reklam Vermek İçin Bize Ulaşın

Uzun Ve Kısa Ölçekler [GYT]

Sergen Sertkaya

HM Üye
Kayıtlı Üye
Katılım
4 Nisan 2014
Mesajlar
311
Tepkime puanı
0
Puanları
0
Konum
Sancaktepe, Turkey
Uzun ve kısa ölçekler , birkaç farklı büyük sayı adlandırma sistemleriden ikisidir. Dünyada 10'un katları olan tam sayılarda kullanılırlar. Kıta Avrupası, Hindistan, Eski Britanya gibi birçok ülke uzun ölçekleri kullanırken, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık gibi çoğu İngilizce konuşan ülkeler ile Türkiye kısa ölçeği kullanıyor. Tüm bu ülkelerde, sayı adları kendi yerel dillerine çevrildi.

Fakat etimolojiden dolayı adlar benzerdir. Özellikle Orta Asya'daki bazı diller, ne uzun ölçeği ne de kısa ölçeği kullanır. Onların kendi adlandırma sistemleri vardır. Uzun ölçek (Fransızcaéchelle longue, İngilizce long scale) ifadesi, her yeni terimi milyondan (1.000.000) daha büyük olan büyük sayı adlarının bir sistemini belirtir. Bir milyon milyon, bilyon anlamına gelir ve (1012)'ye eşittir. Trilyon, bir milyon bilyondur, o da (1018)'e eşittir. Kısa ölçek (Fransızcaéchelle courte, İngilizce short scale) ifadesi de, her yeni terimi milyondan (1.000.000) daha büyük olan sayı adlarının bir sistemini belirtir.Bin milyon, bilyon (Türkçe'de milyar) anlamına gelir ve (109)'a eşittir. Trilyon, bin bilyondur o da (1012)'dir ve böyle devam eder. Bin milyon (< 109) hariç, buraya kadar olan sayılarda iki ölçekte aynıdır. Bin milyon ve ondan büyük (≥ 109) sayılarda aynı kelimeler fakat farklı sayı değerleri kullanılır. Bu sahte arkadaşlar yanlış anlaşılmaya neden olabilir.

19. ve 20. yüzyılların çoğunda, Birleşik Krallık uzun ölçeği düzenli olarak kullanırken,ABD de kısa ölçeği kullandı. Bundan dolayı bu iki sistemin kulllanımı Britanyalılar ve Amerikanlartarafından tercih edildi. 1974'de BK (UK) hükümeti kısa ölçeğe döndü ve değişiklik Basın-Yayına yansıdı ve resmi kullanıma sunuldu.
Karşılaştırma

Aynı sayısal değer, uzun veya kısa ölçeğin kullanımına bağlı olarak, iki farklı ada sahiptirs. Yine aynı adın, uzun veya kısa ölçeğin kullanımına bağlı olarak, iki farkı sayısal değeri vardır.
Her ölçek, farklı sayısal adı veya sayısal değeri kullanımı ile ilgili mantıksal gerekçeleri vardır. Kısa ölçek, binin katlarını temel alırken, uzun ölçek ise bir milyonun katlarını baz alıyor. Her iki ölçekte debi- 2'yi ve tri- 3'ü vb. ifade eder.
İki ölçeğin sayısal değerleri ve adları arasındaki ilişki şöyle açıklanabilir:

Bilimsel gösterimdeki değeri Sayısal değeri Kısa Ölçek Uzun Ölçek Ad Dayanak Ad Dayanak 10 0 = 1 bir
bir
10 3 = 1.000 bin
bin
10 6 = 1.000.000 milyon
milyon
10 9 = 1.000.000.000 bilyon
milyar = bin milyon
1012 = 1.000.000.000.000 trilyon
bilyon 1.000.0002 1015 = 1.000.000.000.000.000katrilyon
bilyar = bin bilyon
1018 = 1.000.000.000.000.000.000 kentilyon
trilyon 1.000.0003 1021 = 1.000.000.000.000.000.000.000sekstilyon
trilyar = bin trilyon
vb. vb. vb. vb. vb. vb. İki ölçeğin adları ve sayısal değerler arasındaki ilişki şöyle açıklanabilir:
Ad Kısa Ölçek Uzun Ölçek Bilimsel gösterimdeki değeri Dayanak Bilimsel gösterimdeki değeri DayanakMilyon 106
106 Bilyon 109
1012 1.000.0002 Trilyon 1012
1018 1.000.0003 vb. vb. vb. vb. vb. Bir adın büyüklük sırasında, bir sonrakini elde etmek için: bin ile çarpılır. Bir adın büyüklük sırasında bir sonrakini elde etmek için: birmilyon ile çarpılır. Daha geniş bir tablo için büyük sayıların adlarına bakınız.
"Milyar" veya "milliard" kelimesi bilçok Avrupai dilde bulunur ve değeri bu dillerde 109'a eşittir. Bunun yanında bu terim Amerikan İngilizcesinde bilinmiyor. Onun yerine bilyon (billion) kullanılır ki bu terim de Britanya İngilizcesinde yoktur. Bilyonun yerine de 'bin milyon' kullanılır. "Milyar"dan türetilen "yar" terimi ticarette kullanılır ki bu terim "bilyon" gibi kafa karıştırır. Aynı şekilde, birçok uzun ölçek ülkeleri, uzun ölçekte bin bilyon (örn, 1015) için bilyar (veya benzeri) ve uzun ölçekte bin trilyon (örn, 1021) için de trilyar kelimesini, vb. kullanır.

Tarihçe

Farklı ölçeklerin varlığından dolayı, büyük sayıları ülkelere veya dillere göre karşılaştırırken veya daha çok kullanılan ölçeğin zamanla değiştiği ülkelerdeki eski belgeler çevrildiğinde (tercüme edildiğinde) dikkatli olmak gerekir. Örneğin, Britanya İngilizcesi, Fransızca ve İtalyancanın geçmiş belgelerine, her üç ülkenin de her iki ölçek sistemini kendi ülkelerinde birkaç kez kullandığında, belgenin tarihine bağlı olarak, hem kısa hem de uzun ölçeklere başvurulabilir. Artık Birleşik Krallık resmen kısa ölçek kullandığını duyurdu. Fakat Fransa ve İtalya (ve Avrupa'nın diğer çoğu ülkeleri) uzun ölçek kullanıyor.

1974'den önce eski Britanya İngilizce kelimesi olan billion (bilyon), 1961'den sonraki geçerli Fransızca kelimesi olan billion, 1994'den sonra geçerli İtalyanca kelime olan bilione, AlmancaBillion; Felemenkçe biljoen; İsveççe biljon; Fince biljoona; Danimarkaca billion; İspanyolcabillón Türkçemilyar ve Avrupa Portekizce bilião kelimeleri ((Brezilya Portekizcesindeki telaffuz değişikliğine dikkat ediniz), tüm bu dillerde bu kelimelerin uzun ölçekteki sayısal değeri 1012'dir. Bu yüzden bu kelimelerin herbiri Amerikan İngilizcesine veya 1974'den önceki modern Britanya İngilizcesine "bilyon" (kısa ölçekteki 109) değil de "trilyon" (kısa ölçekte 1012) olarak çevrilir. Diğer taraftan, 1961'den önceki eski Fransızca kelime olan billion, 1994'den önceki eski İtalyanca kelime olan bilione, Brezilya Portekizcesi kelimesi bilhão ve Galce kelime biliwn, tüm bu dillerde kısa ölçekli terim 109'u ifade eder. Bu kelimelerin herbiri Amerikan İngilizcesine veya 1974'den önceki modern Britanya İngilizcesine "bilyon" (kısa ölçekteki 109) olarak çevrilir. "Bilyon" ve "milyar" terimlerinin her ikiside ilk tanıtılırken 1012'yi ifade ediyordu.
Uzun ölçeği kullanan ülkelerde "milyar" şu anki sayısal değeri olan 109 olarak değiştirilirken "bilyon" kelimesi özgün (orijinal) değeri olan 1012'yi hala ifade ediyor. Yeni terimler: "bilyar", "trilyar", vb. tanıtıldı.Kısa ölçeği kullanan bazı ülkelerde, "milyar" 109 olarak yeniden değiştirilirken "trilyon" da 1012 olarak tekrar tanıtıldı.Kısa ölçeği kullanan çoğu ülkede, "milyar" artık hiç kullanılmazken, "bilyon" 109 olarak yeniden tanıtıldı. "Trilyon"un alt değerleri ve tüm büyük sayılar ayarlandı. Aşağıdaki Geçerli kullanıma bakınız.
Zaman çizelgesi

Tarih Olay 13. yüzyıl "Milyon" kelimesi 13.yüzyıldan önce kullanılmıyordu. Bunu ilk kullanan Maximos Planoudes'dur (cir 1260-1330)[4]. 1475 Fransız matematikçi Jehan Adam, "bimilyon" ve "trimilyon" kelimelerini ki, sırasıyla 1012 ve 1018 değerlerine sahiptirler, ilk kez elyazısında kullandı.[5] "... item noctes que le premier greton dembas vault ung, le second vault [...here some words seem to be omitted...] cent, le quart vult mille, le Ve vault dix M, le VIe vault cent M, le VIIe vault Milion, Le VIIIe vault dix Million, Le IXe vault cent Millions, Le Xe vault Mill Millions, Le XIe vault dix mill Millions, Le XIIe vault Cent mil Millions, Le XIIIe vault bymillion, Le XIIIIe vault dix bymillions, Le XVe vault mil bymillions, Le XVIe vault mil bymillions, Le XVIIe vault dix Mil bymillions, Le XVIIIe vault cent mil bymillions, Le XIXe vault trimillion, Le XXe vault dix trimillions ..." Çevirisi: "... Ayrıca en alttaki bir için, 2.si [...] yüz için, (çevirmen notu: 3.sünün kaç için olduğu belirtilmiyor) 4.sü bin için, 5.si onbin için, 6.sı yüzbin için, 7.si bir milyon için, 8.si on milyon için, 9.su yüz milyon için, 10.su bin milyon için, 11.si onbin milyon için, 12.si yüzbin milyon için, 13.sü bir bilyon için, 14.sü on bilyon için, 15.si yüz [özgün "mil", bariz bir hatadır] bilyon, 16.sı bin bilyon için, 17.si onbin bilyon için, 18.si yüzbin bilyon için, 19.su bir trimilyon için, 20.si on trimilyon için,..." 1484



Fransız matematikçi Nicolas Chuquet, "Triparty en la science des nombres" adlı makalesinde,[6] [7]byllion (bayilyon), tryllion(trayilyon), quadrillion (katrilyon), quyllion (kayilyon), sixlion(siksilyon)septyllion (septalyon), ottyllion (ottalyon) ve nonyllion(nonalyon), sırasıyla 1012, 1018, 1024 vb. karşılık gelen, kelimeleri kullandı. Chuquet'in çalışması 1870'lere kadar yayınlanmadı. Fakat kitabın büyük bir kısmı, yetki alınmaksızın, Estienne de La Roche tarafından kopyalandı ve 1520'deL'arismetique adında basıldı, [5] "... Item lon doit savoir que ung million vault mille milliers de unitez, et ung byllion vault mille milliers de millions, et [ung] tryllion vault mille milliers de byllions, et ung quadrillion vault mille milliers de tryllions et ainsi des aultres : Et de ce en est pose ung exemple nombre divise et punctoye ainsi que devant est dit, tout lequel nombre monte 745324 tryllions 804300 byllions 700023 millions 654321. Exemple : 745324'8043000'700023'654321 ..." Çevirisi: "...Madde: bir milyonun, bin bin olduğu, bayilyon, bin bin milyon; trayilyon, bin bin bayilyon; katrilyon, bin bin trayilyon, vb. devam ettiği bilinir. Bu devama bir örnek; sayı parçalara ayrılır ve araları daha önce bahsedildiği gibi, noktalanır. Örneğin; yedi yüz kırk beş bin üç yüz yirmi dörttrayilyon804300bayilyon 700023 milyon 654321 sayısı şu şekilde yazılır: 745324'8043000'700023'654321 ..." 1549 Jacques Pelletier du Mans, milyar (“milliart”) kelimesini "Million de Millions" (1012) için kullandı. Bunun anlamını, bunu daha önce kullanan, Fransız bilgini Guillaume Budé'ye (1467–1540) atfetti. 17. yüzyıl Geleneksel altı dijit, üç dijitlik gruplara ayrılıyordu. Daha sonra Fransa ve İtalya'da, bazı bilim insanları, sayısal değeri 109 olan "bilyon" (billion), değeri 1012 olan "trilyon" (trillion), vb. kullanmaya başladı. Bu kullanım daha sonra kısa ölçeğin kökenini oluşturdu. Biliminsanlarının büyük bir kısmı, ya ""bin milyon" söylemeye devam etti ya da anlamını, Pelletier terimi milyar olarak, "milyonun milyonu"ndan "binin milyonu"na düşürerek, değiştirdi. Bu yeni "milyar" anlamı nadiren İngiltere'de kullanıldı. Fakat Fransa, Almanya, İtalya ve Avrupanın geri kalan kısmı, Chuquet'in özgün uzun ölçek bilyona sadık kalarak, bunu benimsedi. Milyarın 109 olarak kullanımı ilk kez Hollanda'da 1676'da yayınlandı (Houck'un Aritmetiği) 18. yüzyılın başları "Bilyon" teriminin kısa ölçekli anlamı Britanya Amerikan kolonilerine verildi ve ilk kez 1729'da Greenwood kitabında basılmasıyla ortaya çıktı. Harvard Üniversitesi profesörü Isaac Greenwood tarafından ad belirtilmeden yazıldı[ 19. yüzyılın başları Fransa büyük oranda kısa ölçeğe geçti ve bunu ABD, okullarda öğreterek, takip etti. 19. yüzyıldaki birçok Fransız ansiklopedisi, ya uzun ölçeği anmaktan vazgeçti ya da onu "yürürlükte olmayan bir sistem" olarak adlandırdı. 1926 H. W. Fowler'ın Modern İngilizce Kullanım Sözlüğünde şöyle yazar: "["Bilyon"]un Britanya anlamı, Amerikan (daha sonra Fransız) kullanımındakisiyle aynı değildir. Bizim için o, bir milyonun karesidir. Örn; bir milyon milyon (1.000.000.000.000)), Amerikan için binin kendisi ile iki kez çarpımı veya bizim "milyar" olarak adlandırdığımız bin milyon (1.000.000.000)'dur. Bize göre bilyon, gökbilimciler haricinde kullanışsızdır. Ne yazık ki bizim kullanımımıza pek uygun değildir."

1948 9. Ağırlık ve Ölçüler Genel Konferansı, kısa ölçek ülkelerini, sistemlerini değiştirerek uzun ölçeğin evrensel kullanımını önerdi. Öneri dikkate alındı fakat benimsenmedi. 1960 11. Ağırlık ve Ölçüler Genel Konferansı, Uluslararası Birimler Sisteminin (SI) kendi sayısal önekleri olmasını kabul ettiı. Bundan böyle SI, bağımsız kullanılacak sayı ölçeğidir. Ayrıca SI, bazı büyük sayı adlarının dillere göre kullanımı için, bilyon, trilyon, vb. gibi terimler kullanmayı önerdi.
1961 Fransız Hükümeti, uzun ölçeğin kullanılacağını resmi gazetesi olan "gazette"de duyurdu.

1974 20. yüzyılın son çeyreğinde, İrlanda, Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika, Zimbabve, vb. gibiİngilizce konuşan ülkelerin çoğu ya bu sistemi takip edecek, ya da bağımsız olarak kısa ölçek kullanımına geçti. Bu ülkelerin çoğu, bazı kısıtlı kullanımı olsa da bu ölçeği kullanmaya devam ediyor ve kısa ölçeğin resmi kullanımı netlik kazanmadı. 1975 Fransız matematikçi Geneviève Guitel, iki numaralama sistemini belirtmek için échelle courte (kısa ölçek) veéchelle longue (uzun ölçek) terimlerini geliştirdi. 1994 İtalyan hükümeti, uzun ölçeğin resmen kullanılmasını kabul etti.
 

Users Who Are Viewing This Konu (Users: 0, Guests: 1)

Üst