Haber Yazıları ile ilgili bazı terimler:
Gazete: Politika kültür, ekonomi ve daha başka konularda haber ve bilgi vermek için yorumlu veya yorumsuz, her gün veya belirli zaman aralıklarıyla çıkarılan yayın.
Haber: 1. Bir olay ve olgu üzerine edinilen bilgi. 2. İletişim veya yayın organlarıyla verilen bilgi.
Sütun: Gazete, dergi, kitap vb. yazılı şeylerde, sayfanın yukarıdan aşağıya doğru ayrılmış olduğu dar bölümlerden her biri.
Sürmanşet: Gazetelerin birinci sayfasındaki logonun üzerinde kullanılan başlık.
Manşet: Gazetelerin ilk sayfasına iri puntolarla konulan başlık.
Muhabir: Basın ve yayın organlarına haber toplayan, bildiren veya yazan kimse.
Ajans: Haber toplama ve yayma işiyle uğraşan kuruluş.
Tekzip: Yalanlama
Asparagas: Şişirme haber
Sansasyonel: Dikkat çeken, çarpıcı, beklenmedik.
Yayım: Basıp dağıtma veya radyo televizyon gibi kitle haberleşme araçlarıyla halka iletme işi, neşir.
Yayımlamak: Yayım işini yapmak, neşretmek.
Yayın: Yayınlanmış şey, neşriyat. Örneğin: Kitap, dergi, program.
Köşe yazısı: Fıkra
Enformasyon: Danışma, tanıtma; haber alma, haber verme, haberleşme, bilgilendirme.
Dezenformasyon: İnsanları yanıltma amacıyla yanlış, fazla ya da eksik bilgi vermektir.
Magazin: Ünlülerin yaşamı, dedikodu gibi çeşitli mevzulardan bahseden medya konusu, bu konuları işleyen resimli mecmua ya da bilgi kaynağı.
Medya: Kitle iletişim araçları, radyo, televizyon, gazete, dergi gibi elektronik veya yazılı basın organlarını anlatmak için kullanılan bir terimdir.
Manipülasyon: Birilerini, istendiği gibi düşünmeleri ya da istendiği gibi yapmaları için etkilemek.
Propaganda: Fikirlerin düşüncelerin tanıtılması, insanları bu fikirler ve düşünceler etrafında birleştirmektir ya da diğer bir anlatımla bir amaca hizmet eden çok belirli bir mesaj sunumudur.
Reyting (izleyici oranı): Ortalama izlenme oranıdır. Bir program diliminde veya zaman diliminde her dakikaya düşen ortalama izleyici yüzdesini gösterir. İzlenme Payı, bir kanalın belli bir zaman diliminde toplam izleyiciden almış olduğu payı gösterir.
Haber, kaynağını yaşamdan alır. Genel olarak haber üçe ayrılır.
Resmi haberler, resmi ve özel kuruluşlardaki yetkili kişilerden alınan haberlerdir. Özel haberler halk arasından top*lanır. Ajans, haber toplama ve yayma işleriyle uğraşan kuruluştur. Haberde; yurt içindeki, yurt dışındaki önemli ya da ilginç olaylar kısa ve özlü bir biçimde halka sunulur, gerekirse haber resimle, fotoğrafla desteklenir. Haber ya*zıları anlattığı olayın türüne göre isimlendirilir. Siyasal haberler, ekonomi haberleri, bilimsel haberler, teknoloji ha*berleri, sanat haberleri, spor haberleri, sosyal haberler... Halk arasında heyecan yaratan haberler vardır, böyle ha*berlere sansasyonel haber denir. Haberin anlatımı çoğunlukla resmi olmak zorundadır. Haber toplayana ve yaza*na "muhabir" denir.
Gazetecilikte bir haberde aranan ilkeler nelerdir?
Gazete haberlerinde uyulması gereken ilkeler vardır. Bir haberde "Ne, nasıl, ne zaman, nerede, niçin, kim" sorula*rının yanıtları mutlaka bulunmalıdır.
Ne: Habere kaynak olayın ne olduğu bildirilmelidir.
Nasıl: Habere kaynak olan olayın yapılış ve meydana geliş sürecinin anlatıldığı bölümdür.
Niçin: Her olayın bir nedeni vardır. Hava kirliliğinin nedenleri, suzuluğun nedenleri, ekonominin kötüye gidişinin nedenleri.
Nerede: Her olayın gerçekleştiği bir yer mutlaka vardır. Bu yer haberde mutlaka bildirilmelidir.
Ne zaman: Yine bütün olaylar bir zamanda meydana gelir. Zaman bilgisi genelden özele doğru verilir. Yıl, ay, gün, saat, dakika
Kim: Habere kaynak olan kişinin, yani olayı gerçekleştiren kişinin kimliği de haberde belirtilmelidir.
Haber Yazılarının Özellikleri
- Haberin başlığı ilginç olmalıdır.
- Haber, geniş bir okuyucu kitlesine hitap etmelidir.
- Dil kolay anlaşılmalı, süsten uzak olmalıdır.
- Haberde şu altı sorunun cevabı olmalıdır: Ne, nerede, ne zaman, nasıl, niçin, kim.
- Haber başlıklarıyla metin uyum içinde olmalıdır.
- Haber özgün olmalıdır.
- Haberin doğruluğu mutlaka araştırılmalıdır.
Türk ve Dünya Edebiyatında Gazetenin Tarihsel Gelişimi
Basın hayatımız 1 Kasım 1831 tarihinde çıkan ve ilk özel gazete olan Takvim-i Vekayi ile başlar. II. Mahmut döne*minde yayımlanmaya başlanan bu gazete, devlet görevlileri ve aydınlar başta olmak üzere gelişen olaylar hakkın*da yurttaşları bilgilendirmek için çıkarılmıştır. Bu gazetenin arkasından ilk yarı resmi gazete olarak anılan ve bir İn*giliz tarafından çıkarılan (William Churchill 3 Temmuz 1840) Ceride-i Havadis yayımlandı. 21 Ekim 1860 tarihinde Şinasi ile Agâh Efendi tarafından çıkarılan Tercüman-ı Ahval ise ilk özel gazete olmuştur. Daha sonra 1862'de Şinasi Tasvir-i Efkâr gazetesini çıkarmıştır.
İyi Bir Manşetin Özellikleri
- Manşet yorum içermez.
- Genellikle soru cümleleri kullanılmaz.
- Manşet genelde önemli olaylar için, sürmanşet ise daha da önemli haberler için atılır.
- Manşet, sunulan konunun tamamını kapsayacak şekilde olmalıdır, fakat kısa ve öz olmalıdır.
- Okuyucunun ilgisini çekmelidir.
- Manşetlerde yüklemde kişi eki kullanılmaz. Genelde geniş zaman kullanılır.
- Fiil, edilgen bir yapıya sahiptir.
Önemli Temsilcileri
Namık Kemal, Ziya Paşa, Recaizade Mahmut Ekrem, Şinasi
